Fort Blauwkapel

Fort Blauwkapel
Fort Blauwkapel is één van de grootste forten van de Waterlinie. Ten noorden van Utrecht op de locatie van versterkingen uit 1787 (Patriotten) gebouwd. Het huidige fort is uit 1818-1821 en is een gebastioneerde vierhoek met een aarden reduit. Sloot de centraalspoorweg, oosterspoorweg, weg Hilversum – Utrecht af en beschermde diverse waterkeringen. In het fort ligt een dorpje met een kapel, waaraan het fort zijn naam dankt.

Memoriekaart ca 1880, fort Blauwkapel. Bron: Kenniscentrum Waterlinies.

Fort Blauwkapel is het enige fort waarin een dorpje binnen de wallen is opgenomen. In de Middeleeuwen liep door dit gebied een weg vanaf Maarssen tot De Bilt, de huidige Gageldijk, met in het verlengde de Voordorpse dijk. Deze weg kruiste de weg van Utrecht naar Naarden, toen een belangrijke plaats. Al vanaf de 11e eeuw is op deze plek sprake van een versterkte boerderij, een ridderhofstad Huis te Veen. In deze Heerlijkheid Veen stond een zgn huiskapel, die in begin 16e eeuw door nieuwe bewoners (de Utrechtse familie van Wijck) ingrijpend werd verbouwd en voorzien van een blauw geschilderd tongewelf. De naam lag daarmee voor de hand: de Blaue Capel. Rond deze kapel ontstond het latere dorp Blauwkapel, dat met bewoners en al in het fort werd opgenomen, om te besparen op onteigeningskosten.

In 1954 is Fort Blauwkapel bij een herindeling overgegaan van Maartensdijk naar de Gemeente Utrecht, die sinds 1997 eigenaar is van het fort. Van 1966 tot de opheffing in 1994 waren de kantoren van het Bureau Voorbereidingen Voorzieningen aan Kunstwerken (Landmacht, vernietiging van bruggen) in het reduit gevestigd. De explosievenwerkplaats was gevestigd in het Fort op de Ruigenhoekse Dijk.
De gemeente Utrecht combineert nieuwe woningen met natuurontwikkeling en recreatie op het fortterrein. De kazerne en verschillende houten loodsen dienen als bedrijfsruimte. In een voormalige slaapbarak voor de cavalerie (1883) zijn een studio en theaterzaal ingericht.

Fort Blauwkapel Bron: Programma Nieuwe Hollandse Waterlinie

Verder lezen …

Bewoners van Fort Blauwkapel
Dorp en fort Blauwkapel, Fred Gaasbeek
Uitgeverij Stokerkade in de Waterlinie Erfgoedreeks
Fort Blauwkapel
St Maerten
. 1992, Nummer 9
. Fort Blauwkapel, D.Koen
. 2001, Nummer 19
. Blauwkapel omstreeks 1840, Louis van den Brink
. 2004, Nummer 27
. Het kerkje Blauwkapel, Willem Aantjes
. 2014, Nummer 46
. Geschiedenis van geloof en kerk in Groenekan, Frank Klok

Terug naar de inleiding …