De Tollen van de Achterwetering en Westbroek


De tolweg van Achttienhoven naar Westbroek (en vv) is prachtig beschreven in ons tijdschrift St Maerten door Louis van den Brink en Wim Hoebink. Vanuit Hilversum kwam je de tolboom tegen in de bocht van de Achterweteringseweg (destijds Achttienhovense Kade) en de Korssesteeg. Het was een particuliere weg waarop ergens tussen 1689 en 1696 voor het eerst tol werd geheven door een zekere Jacob Thonisz van Stralen. De laatste officieel benoemde tolgaarder was H. Donselaar, veehouder te Maartensdijk. Hij kreeg de concessie bij Koninklijk Besluit nr. 16 van 11 december 1872. De concessie werd in 1892 opgeheven, nadat de gemeente Maartensdijk het onderhoud van de weg had overgenomen.

Tolboerderij ‘van Donselaar’ op de hoek van de Korssesteeg en de Achterweteringseweg

‘Aan de andere kant’ werd door de gemeente Westbroek in 1855 een tolrecht gevraagd voor de Kerkeindsche Vaart (thans Burgemeester Huydecoperweg). Nog datzelfde jaar ontvangt de gemeente goedkeuring van gedeputeerde staten van Utrecht en van de kroon. Een bijzonderheid bij deze tol is dat de tolgaarder een dienstwoning kon betrekken, waarvan de huur in de pachtsom was inbegrepen. Een tweede eigenaardigheid wordt vermeld in een brief van Gedeputeerde Staten aan de gemeente Westbroek (in 1916). Daar wordt de vraag gesteld waarom “eene vrijstelling (is) opgenomen voor motorrijwielen en rijwielen, gebruikt door inwoners van Uw gemeente”? Ondanks de bezwaren van de provincie blijft de vrijstelling voor Westbroekers bestaan tot het moment dat de provincie in januari 1940 de concessie intrekt.

Tol in Westbroek aan de Kerkeindse Vaart (thans Huydecoperweg) met links de tolgaarderswoning

Leen de Raadt beschrijft in St Maerten de tol in Westbroek, maar vermeldt ook dat het huis aan de Dr. Welfferweg nummer 53 fungeerde als tol voor de verbinding naar de Kooidijk. “Eigenlijk behoorden in Westbroek, maar ook in Achttienhoven en Maartensdijk, de tollen tot het vaste meubilair van het landschap.”

Terug naar de inleiding …